به راستى چرا نماز به رغم اين همه وصف ها، تاثيرى در زندگانى بسيارى از نمازگزاران نمى گذارد؟ مسير زندگانى آن ها را در جهت كمال و سعادت ، تصحيح نمى نمايد و به سوى خوشبختى و آرامش ، هدايتشان نمى كند؟ حقيقت آن است كه نماز را مراتب و مراحل مختلفى است كه هر يك مشخصات مخصوص به خود دارد. به معناى ديگر هر نمازى مصداق تعاريف و وصف هاى قرآن و احاديث قرار نمى گيرد. پيامبر درباره تفاوت نمازها چنين مى فرمايد: دو مرد از يك امت به نماز بايستند كه ركوع و سجود و ذكرشان يكى است و حال آن كه ميان نماز اين نماز آن تفاوت از زمين نا آسمان باشد. هر كس مى خواهد بداند نمازش پذيرفته شده يا خير بايد بنگرد، اگر نماز او را از زشتى ها بازداشت ، پس بداند كه به ميزان بازدارندگى (او از گناه ) نمازش پذيرفته شده است . (115)

يكى از عوامل توفير و تفاوت نمازها، مساءله حضور قلب است كه نبودن آن را در نماز، شاعرى اين گونه به تصوير مى كشد:

حضور قلب من ، از من ، رميده بود و، نماز

به بازى عبث لفظها، بدل شده بود

و يا آن كه مرحوم فيض اين گونه در اين مورد مى سرايد:

گنج ابدى ، پيروى حق و عبادت

مفتاح در خير، نمازى به جماعت

معناى نماز است ، حضور دل احباب

زنهار به صورت مكن را دوست ! قناعت

خواهى به عبادت ، خللى راه نيابد

مى كن دلت از وسوسه ديو، حمايت

از ديگر عواملى كه منافع از تاثير مى گردد، عدم باور و اعتقاد راسخ به راه و نيز عدم اعتماد و ايمان به دليل راه مى باشد كه ريشه در توهم و تقليد و عادت دارد و براى رسيدن به ايمان خالص و راستين بايد از آن ها گذر كرد.

منبع: کتاب چرا نماز بخوانیم؟ نویسنده: امر رجبی

فلسفه ركوع

عن مصباح الشريعة ، قال الصادق - عليه السلام -:

لايركع عبدالله ركوعا على الحقيقة ، الا زينة الله تعالى بنور بهائه و اظله فى ظلال كبريائه و كساه كسوة اصفيائه .و الركوع اول و السجودثان ، فمن اتى بمعنى الاول صلح للثانى .و فى الركوع ادب و فى السجود قرب ، و من لايحسن الادب لايصلح للقرب .فاركع ركوع خاضع لله بقلبه متذلل وجل تحت سلطانه ؛ خافض له بجوارحه خفض خائف حزن على ما يفوته من فائدة الراكعين .و حكى ان الربيع ابن خثيم كان يسهر بالليل الى الفجر فى ركعة واحدة ؛ فاذا هو اصبح رفع (خ ل : تزفر) و قال : اه !سبق المخلصون و قطع بنا.و استوف ركوعك باستواء ظهرك ، و انحط عن همتك فى القيام بخدمته الا بعونه ، و فر بالقلب من وساوس الشيطان و خدائعه و مكائدة ؛ فان الله تعالى يرفع عباده بقدر تواضعهم له و يهديهم الى اصول التواضع و الخضوع بقدر اطلاع عظمته على سرائرهم ؛

از كتاب مصباح الشريعه نقل است كه امام صادق (ع ) فرمود: هيچ بنده اى براى خدا به حقيقت ركوع نكند مگر آن كه خداوند تعالى او را به نور جمال خويش بيارايد و در سايه كبريايش درآورد و جامه برگزيدگانش ‍ بپوشاند.ركوع (مرحله ) اول است و سجود (مرحله ) دوم ؛ هركس معنى و حقيقت اولى را به جاى آورد، شايستگى دومى را يافته است .در ركاب ادب (عبوديت ) است و در سجود قرب (به معبود) است ؛ و كسى كه به نيكى ، ادب نگزارد، قربت را نشايد.پس ركوع كن همانند ركوع كسى كه قلبا خاضع براى خداست و تحت سلطه او ذليل و بيمناك مى باشد ؛ و چون راكعى از بيم و اندوه از دست دادن بهره راكعان (حقيقى ) تن فرود آورد، اعضاى خود را فرود بياور.و از ربيع بن خثيم حكايت شده است كه با يك ركوع شب را به صبح مى رساند و چون به صبح ميرسيد (صبح مى كرد) قامت راست مى كرد (نسخه : ناله مى كرد) و مى گفت : (آه !مخلصان پيشى گرفتند و ما از راه مانديم ).و ركوع خود را كامل انجام ده به اينكه پشت خود را هموار كنى ؛ و از اين (پندار) كه به (قدرت و) همت خود به خدمت او قيام كنى فرود آى (كه اين امكان ندارد) جز به يارى او.و قلب را از وسوسه هاى شيطان و فريبها و نيرنگهايش فرارى ده كه خداوند تعالى بندگان خود را به ميزانى كه در برابر او كرنش كنند بلند مى كند ؛ و آنان را به هر اندازه كه عظمتش بر باطنهايشان پرتو افكنده ، به حقيقت فروتنى و كرنش (در برابرخود) هدايت مى فرمايد.

(مصباح الشريعه ، باب 15. بحارالانوار، ج 82، ص 108)

 اسرار بلند شدن ركوع

قال الصادق - عليه السلام -:

فقال : ارفع راسك .فرفعت راسى ؛ فنظرت الى شى ء ذهب منه عقلى ؛ فاستقبلت الارض بوجهى و يدى فالهمت ان قلت : (سبحان ربى الاعلى و بحمده ) لعلو ما رايت .فقلتها سبعا، فرجعت الى نفسى .كلما قلت واجدة منها، تجلى عنى الغشى ؛ فقعدت فصار السجود فيه (سبحان ربى الاعلى و بحمده ).و صارت القعدة بين السجدتين استراحة من الغشى و علو ما رايت .فالهمنى ربى - عز و جل - و طالبتنى نفسى ان ارفع راسى ؛ فرفعت فنظرت الى ذلك العلو فغشى على ، فخررت لوجهى و استقبلت الارض ‍ بوجهى و يدى و قلت : (سبحان ربى الاعلى و بحمده ).فقلتها سبعا ؛ ثم رفعت راسى فقعدت قبل القيام لاثنى النظر فى العلو.فمن اجل ذلك صارت سجدتين و ركعة و من اجل ذلك صار القعود قبل القيام قعدة خفيفة ؛

پس فرمود: (سربردار) سر برداشتم ، چيزى ديدم كه از آن عقلم از سر رفت ، و به صورت و دو دست بر زمين قرار گرفتم ؛ پس الهام شده به سبب علو آن چه ديدم گفتم : (سبحان ربى الاعلى و بحمده ) (منزه است پروردگار برتر من و سپاس او راست ).اين را هفت بار گفتم ؛ پس به خود آمدم . هر بار كه مى گفتم حالت غشوه از من باز مى شد، آن گاه نشستم : از اين رو ذكر (سبحان ربى الاعلى و بحمده ) در سجده قرار داده شد.و نشستن بين دو سجده ، استراحتى شد از آن غشوه و عظمت و والايى آن چه ديدم . پس پروردگارم عز و جل به من الهام فرمود و خود نيز خواستم سربلند كنم ، سربرداشتم و به آن علو و عظمت نگريستم و بيهوش شدم و بر زمين افتادم و با صورت و دو دست رو به زمين كردم و گفتم : (سبحان ربى الاعلى و بحمده ) اين را هفت مرتبه گفتم ، آن گاه سر برداشتم و پيش از ايستادن نشستم تا بار ديگر به آن علو و عظمت نظر كنم ) از اين رو (در هر ركت نماز) دو سجده و يك ركوع مقرر شد و نيز نشستن قبل از قيام ، نشستنى كوتاه مقرر گرديد.

(علل الشرايع ، ج 2، ص 312)

منبع: جامع آیات و احادیث موضوعی نماز

وضو گرفتن برای بسیاری از ما ناخوشایند و مشکل است بعضی وقت ها با خود می گوییم کاش میشد نماز را بی وضو خواند مخصوصا در فصل سرما دشواری آن به نظرمان دو چندان میشود .

اما اگر کمی در مورد وضو و تأثیرات مثبت آن بر روی روح و جسممان بیشتر بدانیم شاید ترجیح بدهیم که همه با وضو باشیم .

فلسفه و فواید وضو چیست؟

فلسفه و فایده وضو از دو نظر قابل توجه می باشد. یکی آثار وضوء از نظر دنیوی و بهداشتی و دیگر از جهت معنوی است. اینک توجه شما عزیزان را به علت وضوء از دو جهت مادی و معنوی جلب می نمایم.(برای پرهیز از طولانی شدن مطلب فواید معنوی وضو را در مبحثی جداگانه خدمت شما عزیزان عرض خواهیم کرد)

- آثار دنیوی و بهداشتی وضوء:

1- سبب طول عمر:

رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود:

«یا انس اکثر من الطّهور یزید الله فی عمرک، و ان استطعت ان تکون بالّبل و النّهار علی طهارة فافعل، فانک تکون اذامت علی طهارة شهیداً.»

ای انس: سعی کن طاهر و با وضو باشی که خداوند بر طول عمرت می افزاید، و اگر توانستی شب و روز با وضو باشی این کار را انجام بده، زیرا اگر در حال وضو از دنیا بروی پاداش و ثواب شهید را خواهی داشت. ¹

2- برآورده شدن حاجت:

امام صادق علیه السلام فرمود:

« انّی عجبت ممّن باخذ فی حاجة و هو علی وضوء کیف لا تقضی حاجته.»

من تعجب می کنم از کسی که دنبال حاجت و کاری است در حالی که با وضو است، حاجتش برآورده نشود! ²

3- ثواب شهید:

رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود:

« من نام علی الوضوء ان ادرکه الموت فی لیله مات شهیداً.»

کسی که با وضو بخوابد، اگر در شب، مرگ به سراغش آمد، این شخص شهید از دنیا رفته است. ³