نماز و سلامت اقتصادی خانواده:

کسی که نماز می خواند، مراقب است که مال حرام به خانه نیاورد چراکه وجود مال حرام حتی در لباس نمازگزار سبب بطلان نماز او می‌شود.

در نتیجه اعضای چنین خانواده ای، علاوه بر بهره مندی از فواید معنوی نماز، در سایه یک اقتصاد حلال و سالم و پاکیزه از عوارش مال حرام در زندگی خویش، مصون مانده و به خوبی و با رضا و قناعت زندگی را سپری می نمایند و راه زیاده خواهی و طمع را به روی خود می بندند.

حفظ همدلی و انسجام خانواده:

انجام یک عمل مشترک و مهم که همه خانواده دغدغه آن را داشته و به آن اهتمام ورزند، به خصوص اگر اول وقت و در یک زمان انجام شود، به ویژه اگر در مسجد و به جماعت هم باشد، بی شک سبب همدلی، اتحاد و انسجام و برقراری نظم و آراستگی در خانواده می‌گردد و از طرف دیگر خانواده مقید به نماز به دلیل پایبندی به اقامه نماز، از امور منفی زیادی از جمله ارتباطات نا سالم و گفت و گوهای نابجا خودداری می‌کنند و چون می دانند که نماز کسی که غیبت مسلمانی را بکند یا با مسلمین بدرفتاری نماید، پذیرفته نیست، از غیبت و کدورت و قهر و دشمنی هم اجتناب می کنند.(1)

----------------------------

1- ری شهری، میزان الحکمه، ج5، ص387.

منبع: نماز و خانواده، ص 216

امر به نماز

به کار بردن واژه امر ر آیه 132 سوره طه و آیه 55 سوره مریم و امر مستقیم لقمان به فرزدش بر نمازگزاری در آیه 17 سوره لقمان، فریضه امر به معروف را با همه گستردگی‌ها، ضرورتها، و مراحل و شرایط و تاثیراتش وارد دایره نماز خانواده می‌کند.

امر به نماز از مهمترین مصادیق امر به معروف است و حضرت اسماعیل، اول به خاطر امر به نماز و بعد امر به زکات مورد توجه قرار می‌گیرد.

برای کسی که با نماز آشنا است، نماز معروف است، ولی برای کسی که به آن آشنایی ندارد نباید او را بدان امر نمود. بلکه اول باید شناخت ابتدایی و لازم درباره نماز در او ایجاد کرد و سپس شبهات او را در این باره برطرف نمود و سپس اقدام به امر نمود.

همچنین ضرورت و وجوب امر به نماز، چنان زیاد است که پیامبر به عنوان اسوه و الگوی جامعه، خود موظف به ادای چنین تکلیفی بود. پس به طور مسلم بر هر یک از ما نیز واجب است در حد توان اقدام به اقامه چنین معروفی کنیم.

توجه به مراحل امر به معروف نماز از جهت فرهنگ سازی و اهمیت ویژه آن چنان است که نباید منتظر ترک آن باشیم تا اقدام به عمل کنیم. بلکه ابتدا باید با امر به آن، واجب بودن و تکلیف بودن آن را روشن سازیم و وقتی همه فهمیدند که یک واجب شرعی است آنگاه، مراحل امر به معروف که سه مرحله ی بیان غیر مستقیم، توصیه با زبان نرم، و قاطعیت  و آمرانه برخورد کردن است را اجرا نماییم.

همچنین باید شرایط امر به معروف را هم بدانیم و رعایت کنیم. به این معنا که ابتدا معروف را بشناسیم، سپس در حد توان خود به آن عامل باشیم. و جایی که احتمال اثرگذاری هست و نیز احتمال اثرگذاری در تکرار امر به معروف وجود دارد، کوتاهی نکنیم.

خانواده ها باید بدانند که کافی نیست که نماز بخوانند یا حتی اهل خانه را وادار به نماز کنند. بلکه لازم است بر اجرای آن پای مردی کنند  و در برابر موانع نماز ایستادگی نمایند.

منبع: نماز و خانواده، ص 213 و 214. برگرفته از مقاله شیوه های آموزش و جذب فرزندان به نماز با تاکید بر نقش الگویی والدین، حسین بافکار

تعامل مسجد و خانواده (گفت و گوی دوم)

(ایسکا): خانواده، نهادی است اجتماعی و مسجد، مکانی است مقدس برای عبادت مسلمانان. این دو پدیده، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و از یکدیگر متأثر و بهره مند هستند. موضوع گفت و گوی دوم ایسکا با حجت الاسلام واردی موارد تعامل این دو نهاد مهم در جامعه است که از منظر فرهیختگان محترم خواهد گذشت.

معمولاً هرگاه ارتباط مسجد و خانواده مورد کنکاش قرار می گیرد، رابطه یک سویه خانواده با مسجد بحث و بررسی می شود، در حالی که می توان ارتباط بین این دو نهاد مهم را دو جانبه در نظر گرفت و تعامل آن دو و یا تأثیر هریک بر دیگری را در معرض بحث و بررسی گذاشت. بنده در این فرصت به نمونه هایی از تعامل مسجد و خانواده اشاره می کنم.

-         وقف زمین برای مسجد

از موارد مفید و مهم تعامل خانواده با مسجد، اقدام این نهاد اجتماعی در وقف کردن زمین ملکی جهت احداث و بنای مسجد است.مسلمانان به پیروی از پیشوایان و امامان معصوم (ع) از صدر اسلام تاکنون در این زمینه پیش تازند و از این سنت حسنه آنان در وقف زمین هایشان برای مسجد است که شاهد شکوفایی مساجد در سراسر جهان هستیم.

به این لحاظ، خانواده هایی که توانایی مالی ساختن مسجد و یا فرصت و قدرت اداره کردن آن را ندارند، ولی زمینی دارند که برای ساخت مسجد کفایت می کند، می توانند آن قطعه زمین را جهت احداث مسجد وقف کنند، تا زمینه ای برای مسلمانان دیگر فراهم گردد و آن ها برای ساختن آن اقدام کنند.

وقف که معنی و مفهوم آن عبارت است از متوقف ساختن مالکیت خصوصی و شخصی و اقدام به عمومی کردن منافع آن در راه خدا برای استفاده دائمی مردم، دارای احکام فقهی و شرعی ویژه ای است که در کتب فقهی علما و رساله های عملیه مراجع تقلید عظام بیان شده است و درباره آن، سفارش و توصیه های فراوانی وارد شده است. از جمله این که در خبر صحیح از امام جعفر صادق (ع) روایت شده است: «انسانی که می میرد،  دستش از تحصیل اجر و  پاداش (کارهای دنیا) کوتاه می گردد، مگر کسی که سه چیز را از به یادگار گذاشته باشد: 1- ملکی که در حیاتش وقف کند و پس از وفات او به همان حال باقی باشد. 2- سنت و شیوه هدایت گری که در حیاتش پایه گذاری کرده و پس از وفاتش نیز به آن  عمل  گردد. 3- فرزند صالح و شایسته ای از خود بجا گذاشته باشد که پس از وفاتش برای او دعا و طلب مغفرت نماید».

بی تردید آگاهی خانواده ها از این گونه احادیث ، موجب رغبت بیشتر آن ها به وقف کردن زمین های ملکی برای احداث مسجد می گردد. به ویژه، اگر بدانند که آن زمین در نزد خداوند متعال از چه جایگاه و منزلتی برخوردار می شود.

مسجد و خانواده (قسمت اول)

(ایسکا): رابطه مسجد و خانواده از موضوعات مهم و مسائل اساسی هر عصر به ویژه زمان ماست ، که دشمن با حضور در تمام عرصه های جنگ نرم تلاش بر جدایی نهاد خانواده از مظاهر و شعائر اسلامی دارد. در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان که حضور اقشار مختلف مردم در مساجد پررنگ تر می شود، گفت و گویی با حجت الاسلام سید تقی واردی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صورت دادیم که در آن سعی شده است موضوع مسجد و خانواده از منظر جامعه شناسی و با استفاده از آیات و روایات معصومین (ع) مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

       -         حضور در عبادتگاه و ارتباط بشر با محل عبادت از چه زمانی آغاز شد؟

از زمانی که مشیّت و اراده خداوند متعال بر این قرار گرفت که انسان به زمین هبوط کند و با تشکیل خانواده در این کره خاکی زندگی کند، نیاز بشر به جایی که محل عبادت و راز و نیاز او با خدا باشد، محسوس بود و به همین جهت انسان های موجود آن عصر با پدیده عبادت گاه، آشنایی و رابطه ویژه ای داشتند و به مرور زمان، عبادت و پرستش خداوند سبحان در جایی به نام عبادت گاه و یا مسجد، در زندگی انسان ها نهادینه شده است.

-         جایگاه عبادت گاه در میان مسلمانان با سایر ادیان الهی چگونه است؟

در تمام ادیان و مذاهب الهی، عبادت گاه ها، جایگاه ویژه ای نزد پیروان آن ها داشته و از اعتبار و قداست خاصی برخوردار هستند. اما در میان تمام پیروان ادیان الهی، مسلمانان اهمیت خاصی برای عبادت گاه خود قائل اند، به طوری که در هر شبانه روز پنج و یا حداقل سه بار به آن مراجعه  و نمازها و عباداتشان را در آن انجام می دهند و در حقیقت، بخشی از عمر خود را در مساجد سپری می کنند و آن را خانه دوم خود می دانند.

-         نهاد خانواده چه نفشی در ایجاد ارتباط افراد با مسجد دارد؟

در میان مسلمانان، خانواده به عنوان رکن رکین و زیر ساخت اصلی و اساسی جامعه، در برقراری ارتباط معنوی و الهی مسلمانان با مسجد، نقش مهم و منحصر به فردی بر عهده دارد و در هر عصر و نسلی مانع دوری و افتراق مردم با مساجد بوده است.

رابطه خانواده با مسجد، از چند جهت می تواند مورد بحث و بررسی قرار گیرد. ولی با توجه به فرصت محدوی که در اختیار دارم، در این جا تنها به رابطه کمی و رابطه کیفی می پردازم.