اگر نماز ستون دین است پس چرا جزء فروع دین است؟

«دین» واژه ی عربی است که اصطلاحاً به معنای «اعتقاد به آفریننده ای برای جهان و انسان، و دستورات عملی متناسب با این عقاید، می باشد».[1] با توجه به این تعریف و توضیح اصطلاحی دین روشن می شود که هر دینی از دو بخش تشکیل می گردد:

1. عقیده یا عقایدی که حکم پایه و اساس و ریشه ی آن را دارد.

2. دستورات عملی که متناسب با آن پایه یا پایه های اعتقادی و برخاسته از آن باشد».[2]

واژه ی «اصول دین» به بخش اول (عقاید) و واژه ی «فروع دین» به بخش دوم (احکام عملی)، گفته می شود.[3]اصول دین از این باب اصل نامیده شده که در محدوده ی فکر و عقیده است، یعنی چیزی که پایه و اساس و ریشه ی دین است، و کیفیت و کمیت توجه هر انسانی به فروع دین بستگی به میزان اعتقاد وی به اصول دین دارد.[4]

حضور قلب اصل عبادت است چون قرآن می‌فرماید «وَأَقِمْ الصَّلَاةَ لِذِكْرِی» طه/14 

نماز برای  یاد خداست. . . و یاد خدا با غفلت سازگار نیست. 

اهمیت حضور قلب:

 قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «مَنْ صَلَّى رَكْعَتَیْنِ وَ لَمْ یُحَدِّثْ فِیهِمَا نَفْسَهُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ أُمُورِ الدُّنْیَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ»(عوالی‏اللآلی، ج‏1، ص‏322)

اگر كسی دو ركعت نماز بخواند و توی این ركعت دلش جای دیگر نرود خدا همه گناهانش را می‌بخشد.

***************

یك نفر پرسید من از كجا بدانم كه شیطان راست است یا دروغ؟ به او گفته شد شما تصمیم بگیر دو ركعت نماز بخوان كه حواست جمع باشد اگر شك داری امتحان كن همینكه انسان نمی‌تواند این خیلی مسئله مهمی است. 

پیغمبر فرمود آدم دو ركعت نماز با فكر بخواند بهتر از عبادت شب تا صبحی است كه آدم حواسش جای دیگری باشد. 

خلاصه در اسلام مسئله توجه خیلی مهم است دل دادن به كار. نماز بی حضور قلب لاشه‌ای است كه روح ندارد. قرآن می‌فرماید وقتی كه مست هستید سر نماز نروید «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» نساء/43 تا بفهمید چه می‌گوئید. 

كسی كه نماز می‌خواهند ولی حواسش جمع نیست نمازش را در هم می‌پیچند مثل لحاف كهنه و پرت می‌كنند توی صورتش. روایت دیگری داریم كه می‌فرماید نماز می‌آید به صاحبش می‌گوید تو با این نمازی كه خواندی من را ضایع كردی خدا تو را ضایع كند خدا عمرت را ضایع كند جوانی‌ات را ضایع كند مالت را ضایع كند ولذا می‌بینی مال تو دود می‌شود عمرت تلف می‌شود.

 از سخنان حجة الاسلام قرائتی

میخواهم این بار با یک مثال حرف بزنم.

تا به حال شده بزرگی به شما وقت ملاقات داده باشد؟ مثلا بگوید من از ساعت فلان تا فلان وقتم خالی است.

شما چه میکنید؟

حتما قبل از اینکه به ساعت مورد نظر برسید، آماده میشوید و مقدمه چینی می کنید.

چند دقیقه قبل، دم در منزلش حاضر میشوید...

...

حال کسی شما را به سمت خود خوانده که بزرگترین بزرگان است... کسی که همه زندگی خود را مدیونش هستید. کسی که برآورده شدن تمامی آرزوهایتان بدست اوست...

حال او در ساعاتی شما را به سمت خود خوانده است... دعوت شده اید تا با او سخن بگویید... تا به بزرگترین افتخار یعنی تشرف به محضرش نائل شوید.

آیا این انصاف است که شما این درخواست را آنقدر به تاخیر بیندازید که همه کارهای دنیاییتان را انجام دهید و در آخر ساعت، آن هم به زور و بدون تمایل و حضور دل به سمتش بروید؟

چقدر باید نسبت به خدای خود و الطافش بی توجه باشیم که دنیا را بر صحبت با او ترجیح دهیم. دنیایی که سراسر از اوست. و چقدر بی تفاوت باشیم نسبت به اینکه حل مشکلات ما بدست خود اوست... در حالیکه به بهانه یک سری مشکلات واهی نماز خود را به تاخیر می اندازیم.

نمیخواهم بگویم که به این خاطر است که باید نماز خود را اول وقت بخوانیم... همه اش این نیست. اما مهم است که ما خود و خدای خود را در چه جایگاهی می بینیم که اگر این دیدگاه درست شد، همه چیز درست خواهد شد!

گاهی دلم برای یک لحظه صحبت با تو تنگ میشود.

برای یک الله اکبر!

وقتی تنهای تنها میشوم... وقتی در عمق وجودم می اندیشم و می بینم خلأی را که در درونم بیداد میکند...

اما نمی دانم چه میشود که وقتی اسیر دنیا شدم و به خوشی ها و بدبختی هایم اسیر گشتم، فراموشت میکنم! فراموش میکنم یاد تو را که سرشار از آرامش است و کلید حل همه مشکلات و دغدغه هایم...

به تو می اندیشم!

آن گاه که در تنهایی خودم، نه در شادی و نه در غم، غوطه ور شدم... و آنگاه وجودت از پس آن همه هیاهوی دنیا نورافشانی میکند و فریادی در وجودم به طنین می افتد که چقدر فراموشکارم!

نه فراموشکار نعمتهایت... نه فراموشکار محبتت... نه! فراموشکار نیازم شده ام!

راستی فکر کرده ای که نماز و نیاز، چه ارتباطی با هم دارند؟ اصلا نماز نیاز است! اما ما نمی فهمیم... و نمی فهمیم وقتی نماز میخوانیم، خواسته یا ناخواسته رفع نیاز می کنیم! و خود نمی فهمیم که دل و روحمان نیاز دارد که با یک بزرگ، هم صحبت شویم... او را بستاییم... از او کمک بخواهیم... در برابرش خم شویم و به خاک افتیم... تا آزاد تر از هر آزاد در بین مخلوقات خدا زندگی کنیم...

امروزه، یکی از مهمترین مسائل نماز، متوجه نمازخانه های مدارس، توجه مدیران و مسولین آموزشی به نماز، و میزان رغبت دانش آموزان به شرکت در نماز جماعت در نمازخانه های آموزشگاه است.

اهمیت این وضعیت وقتی مشخص می شود که به نقش نوجوانان امروز در فرهنگ سازی نماز در فردا، و به نقش آموزش ایشان در شخصیت آینده آنها به عنوان مادران و پدران آینده، نگاهی درست داشته باشیم.

این موضوع از چند زاویه قابل بررسی است.

1-     بی توجهی مدیران به وضعیت نمازخانه‌ها و وضوخانه‌ها و تداخل برنامه درسی با زمان نماز

2-     عدم شرکت مسولین و معلمین، در نماز جماعت به عنوان الگوهای رفتاری دانش آموزان

3-     عدم تبلیغات و دعوت و تشویق مناسب به دانش آموزان

4-     عدم رفع مشکلات اعتقادی مرتبط با نماز

سعی خواهیم کرد در مورد تمامی عناوین بالا، جداگانه توضیحاتی ارائه نماییم.

بی توجهی مدیران به وضعیت نمازخانه‌ها و وضوخانه‌ها و تداخل برنامه درسی با زمان نماز

در مواردی دیده می‌شود که وضعیت نمازخانه و وضوخانه ها مناسب نیست. در ایام سرد سال، آب گرم برای وضو فراهم نیست. وضعیت سرمایشی و گرمایشی نمازخانه ها کم اهمیت تر از وضعیت آن در اتاق مدیریت است! تهویه هوای نامناسب، و بوی نامطبوع در نمازخانه و کثیقی فرش‌ها و موکت ها و نبود جای مناسب برای کفش‌های دانش آموزان، از علل مهمی است که موجب سردی دانش آموزان و حتی معلمین نسبت به شرکت در نماز جماعت می شود. در چنین شرایطی، دانش آموزان، ترجیح میدهند نماز خود را هنگام عصر و در منزل خود به جا آورند.

بایستی در قدم اول به وضعیت فیزیکی نمازخانه ها و وضوخانه ها توجه شود. نمیتوان از نوجوانان که روحیه ظاهر بینی و راحت طلبی در بیشتر آنها وجود دادرد، توقع داشته باشیم تا در اتاق های کثیف و سرد و تاریک، نماز خود را اول وقت و به جماعت اقامه کنند.

یک مدیر موفق، در قدم اول و پیش از تشویق و امر به معروف دانش آموزانش، می بایست موقعیت نمازخانه را مرتب و دل انگیز کند. شست و شوی مرتب چادرهای نماز(در مدارس دخترانه)، تمیز نگه داشتن و تعویض به موقع مهرهای نماز، قرار دادن جای مناسب و زیبایی برای کفشها و قرار دادن جاکفشی در نزدیک ترین مکان به ورودی(زیرا افراد بدشان می‌آید پای مرطوب و عرق کرده خود را روی زمین بدن پوشش بگذارند و در فصول بارانی، زمین کثیف و گلی جایی برای قرار دادن پا نمی گذارد)، از موارد مهم و قابل توجه است.

مسولین مربوطه باید توجه کنند که فرشهای نمازخانه نیاز به شست و شوی مرتب دارند. به خصوص به خاطر بوی نامطبوعی که از جوراب‌ها و تردد افراد به خود می‌گیرند و به مرور زمان بر روی آنها گرد و خاک می نشیند.