تأثیر یادگیری غیر مستقیم یا مشاهده ای در ایجاد و تقویت احساس مذهبی
إپایدارترین و در عین حال خوشایند ترین یادگیری ها، یادگیری غیر مستقیم یا مشاهده ای است. در این نوع یادگیری، یادگیرنده مطابق رغبت ها و انگیزه های خود، آگاهانه و بدون هرگونه جبر و فشار روانی، همه حواس خود را متوجه رفتار مورد نظر میکند و با نوعی احساس خوشایند و عاری از دشواری بر دانسته ها و تجارب شناختی خویش می افزاید.
اگر اولیاء و مربیان بتوانند بسیاری از رفتارهای نامطلوب و احساسات خوشایند را به طور غیر مستقیم و یا ضمنی از طریق بهره گیری از وجود الگوهای رفتاری، در کودکان و نوجوانان به وجود آورند، فوق العاده ارزشمند و موثر خواهد بود. در یادگیری ضمنی و یا مشاهده ای، به جهت آنکهیادگیرنده آگاهانه و داوطلبانه به موضوع یا رفتار خاصی دقت میکند، از نگرش مثبت و انگیزه قوی و غنی برخوردار است، کمتر دچار فشار ذهنی و خستگی شده، از دامنه توجه وسیعتری بهره می برد، در حالی که در آموزشهای مستقیم همیشه چنین نیست و ممکن است یادگیرنده یا دانش آموز نسبت به موضوع یادگیری رغبت و انگیزه ای از خود نشان ندهد و زودتر خسته شود.
در یادگیری مشاهده ای ویژگی های الگو برای کودکان و نوجوانان فوق العاده حائز اهمیت است. همانطوری که اشاره شد، غالب آموخته ها، مهاتها و رفتارهای ما از طریق مشاهده رفتار والدین، همسالان و مربیان شکل گرفته است.
به دیگر سخت، کودکان و نوجوانان رفتاری را از خود نشان میدهند که قبلا در معرضمشاهده مستقیم یا غیر مستقیم آن رفتار قرار گرفته یا اینکه مدتها در حوزه شناختی خود رفتار مورد نظر را مرور کرده اند.
نماز خواندن کودکان خردسال نیز رفتاری است که ابتداء آن را از طریق مشاهده آموخته و احساس خاصی نسبت به آن پیدا کرده اند. همان طوری که اشاره شد، در خانواده نحوه نماز خواندن والدین، چگونگی نگرش آنها نسبت به نماز، تلقی آنها از اهمیت و عظمت نماز، رفتار آنها قبل از ایستادن به نماز، هنگام اقامه نماز و بعد از اتمام نماز، از جمله عوامل بسیار مهمی است که در ایجاد و پرورش احساس مذهبی، بخصوص تمایل به نماز خواندن در کودکان دخیل ایت. در این زمینه آنهایی که کودک و نوجوان با ایشان ارتباط متقابل دارند، مثل: پدر، مادر، دایی، عمه، خاله، عمو، معلم و مدیر، بیشترین مسولیت را عهده دارد هستند.
روشهای پرورش احساس مذهبی نماز در کودکان و نوجوانان، چاپ سیزدهم، دکتر غلامعلی افروز استاد دانشگاه تهران