نماز مصداق بار امانت

          . 
            بازدید : 129
          پنجشنبه 21 شهریور 1392
           نظرات (1)
        

خداى تعالى، فرمود:

انا عرضنا الامانة على السموات و الارض و الجبال فابين ان يحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان... (1)

ما اجراى اوامر و نواهى خود را بر آسمانها و زمين و كوههاييى آن عرضه كرديم. آنها قبول نكردند كه بار آن تكاليف را به دوش كشند و از حمل علم و عملش ترسيدند و اين انسان بود كه آن بار گران را برداشت و بر درك آن وظيفه ها و بكار بستن آنها توانايى داشت...

آسمانها و كرات آن و زمين و كوههاى آن نيز مطيع و مجرى فرمانهاى تكوينى پروردگار خود هستند و به اندازه سر مويى از وظايف خود، تخطى نمى كنند، بلكه فقط در مدار و مسير و حيطه اى كه براى آنها مشخص شده است، اجراى وظيفه مى كنند. آنچه هست، آزادانه و عالمانه عمل نمى كنند و كارشان از روى اختيار و دانش نيست. و چون از دو ويژگى علم و اختيار محروم اند، روح سركشييى، در آنها نيست. و در نتيجه از هدايتها و تكاليف تشريعى بى نيازند و به ديگر سخن از آن محروم اند و به تعبير قرآن، تحمل بار آن را ندارند.

پس يك مصداق بار امانت كه آنها، عاجز از حمل آن بودند؛ بار علم است و ديگرى، بار قدرت اختيار، و ملازمه علم و اختيار، بر كسى پنهان نيست. و مصداق سوم آن، بار تكاليف تشريعى است و چنان كه گفتيم، آفرينش آسمانها و زمين، به گونه اى نيست كه بتوانند بار علم و اختيار و عمل را بردارند.

اما، انسان بر اساس ساختمان وجودى و نحوه آفرينش خود، تعليم پذير بود و نيز توانسته بود، قوه اختيار تفويض شده از سوى پروردگار خود را پذيرا گردد.

بر اثر دو خصيصه اختيار و آگاهى، روح عصيان، در او پديد گشته بود و نياز به رهنمودها و تكاليف تشريعى داشت. هنگامى كه آن را بر او عرضه كردند، بر حمل علم و عملش توانا بود.

با توجه به آن كه نماز، در راس تمامى طاعت ها و عبادت ها و تكاليف تشريعى است بايد آن را مصداق بارز بار امانت پروردگار به حساب آورد.

نياز به توضيح است كه تنها، انسانهاى حقيقى مى توانند بار امانت نماز را به دوش كشند. كسانى كه اسير هوى و هوسها هستند و در نتيجه، فاقد اختيارند و آنان كه از خدا و حقايق هستى، خبر ندارند و فاقد علم حقيقى هستند و نتيجه خشوع ندارند، نمى توانند نماز را كه بار گران امانت است بردارند:

و اِنها لكبيرة الا على الخاشعين (2)

براستى كه نماز سنيگين و دشوار است مگر بر دارندگان خشوع.

هنگامى كه وقت نماز فرا مى رسيد، امام على (عليه السلام) رنگ مباركش دگرگون مى شد و لرزه بر اندام وى مى افتاد. به او گفته شد شما را چه مى شود؟ فرمود آمد وقت امانتى كه خداى، تعالى، آن را بر آسمانها و زمين عرضه كرد و آنها نتوانستند آن را به دوش كشند و انسان آن را بر داشت و من نمى دانم هنگامى كه آن را بر من بار مى كنند، آيا با وجود ضعفى كه دارم مى توانم از عهده حمل آنن بخوبى بر آيم يا خير؟ (3)

ـــــــــــــــــــــــــــ

1. قرآن، 33 الاحزاب، 72

2. قرآن، 2 البقرة، 42

3. احياءالاحياء ملا محسن فيض، ج 1 (ص 315) و جامع السعادات نراقى فصل 83 و بحار، ج 41 (س 15-17)

نماز شناسی(ج1)/حسن راشدی