با کودکان خود درباره نماز و خدا بیشتر صحبت کنیم.

          . 
            بازدید : 340
          چهارشنبه 15 مرداد 1393
           نظرات (0)
        

حقیقت این است که کودکان، از روحیه حق پذیری و حق جویی بالایی برخورداند و باید به این ویژگی در انها بسیار خوب توجه شود. درست است که کودکان به ویژه در سنین پایین تر دوست دارند در رویای خود رها باشند و طبق آرزوهای خود زندگی کنند، اما می‌توان در رویاهای آنها حقایق را هم گنجاند.

حقیقتی مثل وجود خدا، نماز و عبادات و مسائل دینی از این قبیل در حدی که برای آنها قابل هضم باشد. هرچه سن کودک بالا می رود و او به سمت نوجوانی می رود این نکته اهمیت بالاتری می یابد به ویژه زمانی که او وارد محیط اجتماع و مدارس و در نهایت دانشگاه می شود. چرا که در این زمان، وجود دوستانی با انواع فرهنگ ها و افکار مختلف موجب تغییر در نگرش او خواهند شد و دیگر خانواده نخواهد توانست به آسانی قبل، تاثیرگذار باشد.

برای همین است که می‌گویند علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. قبل از آنکه دیگر نتوانیم جلوی آنها را بگیریم باید به فکر آنها باشیم و آنها را با یک تفکر اساسی و اعتقاد محکم و صحیح به جامعه بفرستیم. هویت اسلام و دین را در او پرورش دهیم تا با یک جمله، از دین و خدا جدا نشود و یک شبهه نتواند به راحتی او را از پا درآورد.

بسیاری از کودکان در سنین کم به راحتی نماز می خوانند و دعا میکنند و خدا را حقیقت و وجودی بزرگ و موثر در جهان می دانند. اما به محض اینکه در بزرگی و مدرسه و دانشگاه با چند نفر بی دین آشنا میشوند و چند جمله می شنوند دیگر نمیتوانند به آنچه در گذشته بر آن پایبند بودند تکیه کنند و به راحتی تسلیم می شوند. علت هم واضح است. چون آنها در عقیده خود سست بودند. کسی با آنها در مورد فلسفه عبادات صحبت نکرده. و این نماز و روزه برای آنها تبدیل به یک شلاق و شکنجه شده که هر روز باید به زور آن را انجام دهند وگرنه خدا آنها را عذاب میکند.!

در حالیکه اگر با آنها در مورد علل عبادات صحبت شود و از همان آغاز کودکی و قبل از سن تکلیف نسبت به تعهد انها به عبادات اقدام کنیم، کار راحت تری خواهیم داشت. تا اینکه صبر کنیم خود به سن تکلیف برسد و آنوقت به او بگوییم خدایی هست و تکلیفی هست و تو باید، باید و باید تمام آنرا اجرا کنی!

پیشنهاد می شود در حد فهم کودک و نوجوان با آنها در مورد خدا و حقایق معنوی صحبت شود و سعی شود تا آنها نسبه به دین و وظایف دینی علاقه مند شوند و هرچه بر سن آنها میگذرد این احساس تکلیف در آنها تقویت شود و در نهایت اگر کسی از آنها بپرسد چرا نماز؟ جوابی برای آن داشته باشد یا اگر نداشت، به دنبل رفع شبهه برآید نه اینکه کلا صورت مساله را پاک کند.

خانواده و احیاء و پرورش احساس مذهبی در کودکان

          . 
            بازدید : 110
          جمعه 25 مرداد 1392
           نظرات (0)
        

خانواده و احیاء و پرورش احساس مذهبی در کودکان

غالب رفتارهای انسان بر اساس یادگیزی استوار است و اولین و مهمترین پایگاه یادگیری، کانون خانواده است، زیرا خمیرمایه شخصیت انسان در خانواده تکوین می یابد و نگرش ها، رغبت ها، رفتارهای خوشایند و ناخوشایند نسبت به پدیده های مختلف، از خانه سرچشمه میگیرد. علی علیه السلام میفرماید:«صفحه دل نوجوان همچون زمین مستعدی است که هیچ گیاهی در آن نروییده و آماده هر نوع بذر افشانی است.»¹

پس آنچه که مطلوب است، در نهاد فرزندانمان وجود دارد و اینک رسالت پیامبرگونه اولیاء است که با باغبانی خود بذر وجود آنان را شکوفا کنند.

گزل روان شناس شهیر آمریکایی میگوید:«کودک در 5 و 6 سالگی نسخه کوچک جوانی است که بعدا خواهد شد.» البته او هرگز نمیخواهد منکر تاثیر تربیت در دوره جوانی شود بلکه میخواهد بر نقش و اهمیت حیاتی تربیت در خانواده تاکید کند. به نظر وی بسیاری از رفتارهایی را که در نوجوانان و جوانان مشاهده میکنیم، نظیر کمرویی، گوشه گیری، پرخاشگری، بی رغبتی نسبت به نماز و روزه و یا بر عکس: شادابی و سر زندگی، فعالیت و سازندگی، اقامه نماز و اهمیت دادن به احکام مذهبی غالبا متاثر از تجارب تربیتی کودک قبل از ورود به مدرسه است.

کودکان تشنه یادگیری هستند و نیاز به دانستن دانستن و پی بردن به راز هستی، یک نیاز فطری است. به هر صورت آنها می آموزند، به طور مستقیم و غیر مستقیم، آگاهانه و یا نا آگاهانه. برای کودکان همه جا مدرسه و کلاس درس است و همه کس میتواند معلم و مربی باشد.

این که همه کودکان بالفطره کنجکاو و کاوشگر هستند، خود نشانی است از همان نیاز آنها به دانستن، فهمیدن و پی بردن به علتها و معلولها. همه وجود کودکان مملو از سوال است، سوال از چراییها و چگونگیها، اما همیشه و همه کودکان سوالاتشان را به زبان نمی آورند. بسیاری از سوالات کودکان را باید در سیما و چشمان نظاره گرشان جستجو نمود. به بیان دیگر حقیقت بین بودن حکم میکند که همواره به گونه ای باشیم که گویی نگاه ما، سخن ما و رفتار ما پاسخی است به سوال و نیاز نهفته فرزندانمان و سرمشقی است برای مشق و درس چگونه زیستنشان.

کودکان ما پیوسته میآموزند و نسبت به هر چیزی که فرا میگیرند احساس تازه ای پیدا میکنند. باید تلاش کنیم که آموخته های آنها با تجارب و دوست داشتنی توام باشد. وقتی که انسان از موضوع یا مساله ای که با آن مواجه شده است، احساس خرسندی و خشنودی کند، آن موضوع یا مساله را با راحتی، رضایتمندی و رغبت به خاطر سپرده، دیرتر فراموش میکند.

بر مبنای آنچه که گفته شد باید زیباترین و خوشایند ترین اوقات کودکان و نوجوانان در کانون زمانی باشد که بزرگتر ها، بخصوص پدر و مادر آماده اقامه نماز میشوند. چرا که اگر خدای ناکرده حزن و اندوهی وجودشان را فراگرفته، یا اگ چهره ای گرفته و خشمگین دارند و برقراری ارتباط با آنها دشوار است، وقتی وضو میگیرند خشم فروکش² کرده، چهره ای متبسم و مهربان می یابند و آن گاه که به نماز می ایستند، آنچنان است که گویی گمشدگان را یافته اند، آرام و با صلابت، متین و مطمئن و استوار با خدای خود سخن می گویند ، و نوبتی دیگر هدف از حیات و معاد را ترسیم مینمایند و برای ماندن بر صراط حق دعا میکنند.

هنگامی که کودکان بارها و بارها چنین حالت زیبایی را در والدین خود مشاهده میکنند، در روانشان احساسی بسیار لطیف و خوشایند جلوه گر میگردد و به نماز و نمازگزار، مکان و حالت نماز علاقه مند میشوند. این است که انسان باید لطیف ترین و عارفانه ترین حالت و زیباترین صورت را در نماز داشته باشد.³

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1.نهج البلاغه

2.پیامبر فرمودند: اگر عصبانی شدید وضو بگیرید، همان طوری که آب آتش را خاموش میکند، وضو نیز خشم را فرو می نشاند.(نهج الفصاحه)

3.یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد(سوره اعراف،‌آیه31)

روشهای پرورش احساس مذهبی نماز در کودکان و نوجوانان، چاپ سیزدهم، دکتر غلامعلی افروز استاد دانشگاه تهران