خانواده و احیاء و پرورش احساس مذهبی در کودکان

          . 
            بازدید : 109
          جمعه 25 مرداد 1392
           نظرات (0)
        

خانواده و احیاء و پرورش احساس مذهبی در کودکان

غالب رفتارهای انسان بر اساس یادگیزی استوار است و اولین و مهمترین پایگاه یادگیری، کانون خانواده است، زیرا خمیرمایه شخصیت انسان در خانواده تکوین می یابد و نگرش ها، رغبت ها، رفتارهای خوشایند و ناخوشایند نسبت به پدیده های مختلف، از خانه سرچشمه میگیرد. علی علیه السلام میفرماید:«صفحه دل نوجوان همچون زمین مستعدی است که هیچ گیاهی در آن نروییده و آماده هر نوع بذر افشانی است.»¹

پس آنچه که مطلوب است، در نهاد فرزندانمان وجود دارد و اینک رسالت پیامبرگونه اولیاء است که با باغبانی خود بذر وجود آنان را شکوفا کنند.

گزل روان شناس شهیر آمریکایی میگوید:«کودک در 5 و 6 سالگی نسخه کوچک جوانی است که بعدا خواهد شد.» البته او هرگز نمیخواهد منکر تاثیر تربیت در دوره جوانی شود بلکه میخواهد بر نقش و اهمیت حیاتی تربیت در خانواده تاکید کند. به نظر وی بسیاری از رفتارهایی را که در نوجوانان و جوانان مشاهده میکنیم، نظیر کمرویی، گوشه گیری، پرخاشگری، بی رغبتی نسبت به نماز و روزه و یا بر عکس: شادابی و سر زندگی، فعالیت و سازندگی، اقامه نماز و اهمیت دادن به احکام مذهبی غالبا متاثر از تجارب تربیتی کودک قبل از ورود به مدرسه است.

کودکان تشنه یادگیری هستند و نیاز به دانستن دانستن و پی بردن به راز هستی، یک نیاز فطری است. به هر صورت آنها می آموزند، به طور مستقیم و غیر مستقیم، آگاهانه و یا نا آگاهانه. برای کودکان همه جا مدرسه و کلاس درس است و همه کس میتواند معلم و مربی باشد.

این که همه کودکان بالفطره کنجکاو و کاوشگر هستند، خود نشانی است از همان نیاز آنها به دانستن، فهمیدن و پی بردن به علتها و معلولها. همه وجود کودکان مملو از سوال است، سوال از چراییها و چگونگیها، اما همیشه و همه کودکان سوالاتشان را به زبان نمی آورند. بسیاری از سوالات کودکان را باید در سیما و چشمان نظاره گرشان جستجو نمود. به بیان دیگر حقیقت بین بودن حکم میکند که همواره به گونه ای باشیم که گویی نگاه ما، سخن ما و رفتار ما پاسخی است به سوال و نیاز نهفته فرزندانمان و سرمشقی است برای مشق و درس چگونه زیستنشان.

کودکان ما پیوسته میآموزند و نسبت به هر چیزی که فرا میگیرند احساس تازه ای پیدا میکنند. باید تلاش کنیم که آموخته های آنها با تجارب و دوست داشتنی توام باشد. وقتی که انسان از موضوع یا مساله ای که با آن مواجه شده است، احساس خرسندی و خشنودی کند، آن موضوع یا مساله را با راحتی، رضایتمندی و رغبت به خاطر سپرده، دیرتر فراموش میکند.

بر مبنای آنچه که گفته شد باید زیباترین و خوشایند ترین اوقات کودکان و نوجوانان در کانون زمانی باشد که بزرگتر ها، بخصوص پدر و مادر آماده اقامه نماز میشوند. چرا که اگر خدای ناکرده حزن و اندوهی وجودشان را فراگرفته، یا اگ چهره ای گرفته و خشمگین دارند و برقراری ارتباط با آنها دشوار است، وقتی وضو میگیرند خشم فروکش² کرده، چهره ای متبسم و مهربان می یابند و آن گاه که به نماز می ایستند، آنچنان است که گویی گمشدگان را یافته اند، آرام و با صلابت، متین و مطمئن و استوار با خدای خود سخن می گویند ، و نوبتی دیگر هدف از حیات و معاد را ترسیم مینمایند و برای ماندن بر صراط حق دعا میکنند.

هنگامی که کودکان بارها و بارها چنین حالت زیبایی را در والدین خود مشاهده میکنند، در روانشان احساسی بسیار لطیف و خوشایند جلوه گر میگردد و به نماز و نمازگزار، مکان و حالت نماز علاقه مند میشوند. این است که انسان باید لطیف ترین و عارفانه ترین حالت و زیباترین صورت را در نماز داشته باشد.³

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1.نهج البلاغه

2.پیامبر فرمودند: اگر عصبانی شدید وضو بگیرید، همان طوری که آب آتش را خاموش میکند، وضو نیز خشم را فرو می نشاند.(نهج الفصاحه)

3.یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد(سوره اعراف،‌آیه31)

روشهای پرورش احساس مذهبی نماز در کودکان و نوجوانان، چاپ سیزدهم، دکتر غلامعلی افروز استاد دانشگاه تهران